28/03/06

Verdadeira soidade

(4º da serie "Épica apócrifa")

Compostela, noite de chuvia e frío. Rúa medio baleira só transitada por esporádicos estudiantes en retirada cara á casa, que pasan estoicos, armándolle á auga, dobrándose e encollendo a cabeza entre os ombros, como se isto ofrecese algunha protección, ou buscando o abeiro de intermitentes soportais.

Un grande escaparate, unha luz amarela, morna, transpirada polos gordos vidros, ilumina tenue o entrante que dá acceso á tenda, un comercio de traxes de noiva. Refuxiado da chuvia neste espacio cuberto, un méndigo apoia a cara nos cristais e remexe nos farrapos do pantalón buscando a petrina. Os manequíns, ataviados de branca pureza para esponsais, locen sorrisos xelados, el míraos fixamente e comeza a masturbarse. Transparencias téxtiles, encaixes e amplos escotes mostran anacos pálidos de falsa pel malamente imitada, e el obsérvaos e aprícase á labor. Os manequíns permanecen indiferentes, pero o home afánase na quizais inútil manipulación do negro prepucio.

Etiquetas:

16/03/06

Facenda son as vacas

(3º da serie "Épica apócrifa")

A sala de espera de urxencias do hospital presentaba unha animación que ben podería ser de feira se non fose porque se falaba de males e doenzas e non de tratos e prezos. Os asistentes eran os mesmos: vellos vidos dos confíns da área de influencia do sanatorio, algún mancado de accidente, e comparsa de acompañantes, que matan o tempo da espera na rememoración colectiva do proceso que conduciu ó doente ata alí e na anticipación vaticinadora do diagnóstico e a evolución posterior da enfermidade, sempre avalada por casuísticas comparadas e exemplificacións reveladoras. Chegado o momento en que o tema médico non dea máis de si, para manter o ton da conversa xeralmente ábrese unha segunda liña de debate: a análise e investigación da filiación dos presentes e a procura de ancestros comúns, ou cando menos veciños, introducida sempre por un apostrófico “¿e logo ti de quen es?”. Pero ás veces a xenealoxía tampouco produce froitos, o feito de estaren os hospitais en cidades, e que coincidan alí xentes de afastadas zonas, fai moito na contra desta interesantísima disciplina científico-recreativa, e entón só queda falar do tempo, das colleitas, a facenda... e postular técnicas, atribuírse méritos, e recabar adhesións para tal ou cal procedemento agrario. E se non como se ían matar as horas que a dilixencia hospitalaria concede ó natural proceso de empeoramento dos que alí acoden. O falar non ten cancela, e se non hai outra cousa que facer que agardar, non ten cancela nin valado nin linde coñecida.

De cando en vez interrompíase momentaneamente esta dinámica, abríanse as portas da rúa e entraba algún novo ferido ou doente, que pasaban a unha estancia contigua. Ó pouco retornaba (en angarellas, en cadeira de rodas, ou a pé se podía), a esperar polos “resultados”, rodeábano os seus acompañantes ávidos de información, e logo sumábanse todos á tertulia. Outros marchaban xa para a casa, co sobre grande e marrón das radiografías, delator e portador de misterios indecodificables, preso co cóbado contra as costelas. Outros de menos sorte marchaban tamén, pero ingresados para un andar do hospital. A conversa sen embargo non sufría polas altas e baixas periódicas de participantes, senón que máis ben se nutría deste trasfego constante.

A unha vella deixárona sobre unha cadeira de rodas tras dunha porta absurda que partía en dous o corredor. Era gordechiña e risoña, levaba un pé vendado que contrastaba na súa brancura co negro do loito regulamentario, aínda que sen pano, exhibindo un bo pelo gris collido nun moño. Botábase para diante e estiraba o pescozo canto podía para ver do outro lado, desexosa de participar na conversa. Nisto trouxeron outra velliña, tamén en cadeira, e aparcárona deste lado da porta, de xeito que só esforzándose moito no estalicar cara a diante podían verse, pero esta segunda en chegar non o facía. Estaba fraquiña, sobre todo a cara, e a pel debuxáballe tódolos osos. Tamén ía de loito, ela si cun pano que lle enchía de negro a cabeza e daba máis sombra aínda a uns ollos xa de por si afundidos e apagados. Tiña a morte retratada na cara. A primeira vella mirábaa desde a súa incómoda postura, e un señor achegouse a ela. Era o fillo da segunda en chegar, e pronto trabaron conversa. Repasaron primeiro as doenzas de cada unha, a segunda por boca do seu fillo, pois ela nin sequera daba a entender que oíse o que dicían. O home contaba, sen ningún reparo de que o escoitase a interesada, que eran os anos, que había muller para pouco. Logo descubriuse que eran da mesma quinta, as dúas tiñan 81 anos, pero nin así apeaba o home da súa teoría, entón a outra estalicou o pescozo para vela ben, e espetoulle “pois parece moito máis vella ca min”. Despois falaron de onde eran cada un, e repasaron os coñecidos por ver se había algún parente ou amigo común. En vista de que non aparecían, pasaron a falar da facenda. Só cando chegaron ó reconto das vacas, a velliña fraca ergueu un pouco as cellas, parecía un pito, encollida, coas mans no colo, como se xa non tivese conta delas, pero fixo un esforzo por mirar aquela outra vella, da súa idade, pallareta e ben conservada, que dicía que tiñan corenta vacas, ¡e eles só cinco! No seu ceo seguro que todo son prados e vacas pacendo, e soutos, e camiños anchos, e cuncas de papas de arroz. E ata pode que se alegre do preto que o ten.

Etiquetas:

09/03/06

Probe ti

(2º da serie "Épica apócrifa")

Carme érguese xa antes da alba para baixar desde Outeiro ás Regas a apañar un feixe de nabos para a facenda. É bastante lonxe, e para atallar atravesa por corredoiras infrecuentadas, saltando portelos aínda ás apalpadas. Cando chega á agra xa se ve bastante ben. É unha mañá de xeada, as mans doen ó primeiro e logo perden xa a sensibilidade ó contacto coa xélida superficie das perolas e das nabizas. Atado o feixe, cárgao ó lombo e volve para a casa, agora polo camiño. Vai co carriñouzo dobrado, case 90 graos que fan boa falta para ter conta do peso. E a vista cravada no chan, por designio do porte e por precaución para non pisar mal. Pero aínda así pareceulle ver algo na beira, tras do baragón da cuneta, e achegouse a mirar: Toñiño, un borracho, e algo parvo a dicir dos máis, que na retirada da esmorga do día anterior non deu chegado á casa e quedou a durmir ó sereno. E coa noite que caeu. Arrodelado nunha vella gabardina, víaselle mover ritmicamente o colo co que tapara a cara. Isto tranquilizou a Carme, respiraba. Ó seu redor derretérase a branca capa de xeada, coa mínima calor do seu corpo ou quen sabe se cos efluvios etílicos, pero o caso é que nese pequeno anaco, de forma de óvalo, Toñiño vencera o meteoro, e parecía un Cristo en maxestade, un Pantocrátor coa súa figura inscrita nesa mandorla libre de xeada.

Mirouno un pouco, non era mal rapaz... xa ía botar a andar, pero non puido evitar dicir, en alto pero para si, “Pobre Toñiño”, entón el abriu un nada os seus pequenos ollos e esculcouna detidamente: si, era Carme do Zapateiro, dobanada polo peso dun gran feixe de nabos, e, hai que ver, aterecida e suando ó mesmo tempo. Toñiño non estaría moi esperto aínda, pero si abondo como para espetarlle a súa evidente observación: “Probe ti, Carme”.

Etiquetas:

07/03/06

Fraga e o 23-f

As declaracións de Fraga na Convención do PP non merecerían o traballo que dá teclear estas liñas, pero é que me toca de preto. Moi de preto.

Dixo que o golpe de estado do 23-F dérono “personas, sin duda llenas de buena voluntad” e “Con un gobierno dimitido”, supostamente para xustificalo, aínda que a min non se me alcanza entender estes “argumentos”: ¿cando demiten os gobernos pódense dar golpes de estado? ¿foi por isto polo que non dimitiu el, por exemplo, co do Prestige?, ¿as “boas” intencións políticas son desculpa para actos violentos contra os estados? Se así fose con outros ollos habería que mirar moitos dos conflictos que nos rodean...

Miña avoa estaba mal do corazón, sabiamos que calquera cousiña podía acabar con ela, pero non era moi vella e ía tirando. A noite de aquel 23 de febreiro foi para a cama moi preocupada, non paraba de repetir os nomes dos seus netos, pois tiña moitos e varios deles estaban en idade de seren alistados, incluso un estaba nese momento no servizo. Recordaba a guerra que ela vivira, a fame que a seguira... Ningunha palabra tranquilizadora a sacaba da súa teimosa lembranza. Pola mañá apareceu morta. O corazón non lle puido, morreu crendo que viría un novo 1936, morreu coa pena do que pasaría cos seus netos mozos.

Hai anos de todo isto, estaba pola miña parte case esquecido, e igual lle teño que agradecer que me avivase o seu recordo. Na memoria da miña avoa poñerei aquí un día destes unha historia de “Épica...” que ela contaba e co-protagonizou.

03/03/06

A Cortilleira

(1º da serie "Épica apócrifa")

Había unha muller que vivía nun pequeno cortello, e disto lle veu o alcume, pois cortelleiro chamábanllelo ós que coma ela dispoñían só dun pendello como morada. Eran a penas catro paredes que delimitaban uns 20 metros cadrados, nos que convivían ela e un pequeno rabaño de ovellas que eran a súa única facenda, e coas que compartía leito e calor nas noites de inverno, e carqueixas, penedos e horizontes montesíos nas horas do día. Por eses horizontes aparecería quen lle ía causar a súa traxedia. Sobre esas carpanzas ou penedos consumouse o primeiro e orixinario episodio do crime: alí quedou preñada. O segundo episodio consumouse, claro está, no recinto lúgubre e íntimo do cortello, alí, despois de levar en segredo o preñén, enterrou debaixo do esterco o neno que pariu sen axuda e sen outro alento que a compaña das ovellas. A ninguén fixo confidencia do preñe ou da morte, e, desprezada socialmente, por un pouco máis mísera que a común miseria dos veciños, ninguén se preocuparía das súas coitas, pero aínda así, o caso é que todo se soubo. Foi detida e condenada a non sei cantos anos de traballos forzados. A dureza da pena imposta é resumida polos que oralmente transmitiron a súa historia cunha única pero moi gráfica e elocuente imaxe: no penal de Mahó andou arando a terra facendo parella no xugo cun burro.

Unha noitiña as veciñas que ían á fonte por auga entreviron unha vella que enchía tamén a súa sella e partía amparándose nas tebras ó velas chegar. Non se lles facía coñecida (as máis novas nunca a viran). Falouse o caso e caeron na conta de que era a Cortilleira.

Regresara á aldea, xa vella e moi enferma, co tempo xusto de morrer, supoño que resistiría todo o posible para non quedar para sempre baixo aquel sol mediterráneo, que o desexo de volver ó familiar acougo do “fogar” lle daría un último e breve alento de vida. Faleceu case de contado, pero tivo aínda tempo de facer un derradeiro xesto cara o mundo, unha especie de declaración: reuniu as súas escasísimas pertenzas e púxolles lume no curruncho da lareira, logo colleu as súas roupas, o último que lle quedaba, e coas enferruxadas tesouras de rapar as ovellas púxoas en tiras e anacos pequenos. Todo co único propósito de que ninguén fose aproveitar algo do seu, que ninguén tras de si sacase o máis mínimo proveito do seu paso polo mundo.

Etiquetas:

02/03/06

Épica apócrifa

(intencións)

Teño un “libro” de relatos curtos que hai uns tres anos mandei a tres ou catro editoriais. O proxecto quedou abandonado no disco duro porque só Brétemas me respondeu (para dicirme que non lles interesaba, pero leuno e contestoume, que os outros nin iso), e visto que co paso do tempo se está quedando rancio e que por extensión (unha a dúas páxinas xeralmente) os contos acaen ben ó formato dos “posts” voulle ir dando saída a poucos neste blog, conformando unha serie que titularei como tiña pensado chamarlle ó libro. Se a cousa ten éxito rematarei por colgalo en formato .pdf e .lit. Xa se verá.

Digo que se están quedando rancias porque son historias escritas nos anos noventa (do século pasado!), e sobre todo o ton está hoxe caducado. Se as escribise agora o ton non sería épico senón elexíaco, e non só porque moitos dos que mas contaron ou protagonizaron estean mortos, senón sobre todo porque as tabernas nas que aconteceron ou pasaron a papel-memoria (as tabernas son un verdadeiro locus amoenus para a épica popular) están pechas, as casas que habitaron os seus protagonistas están abandonadas ou en ruínas, e en xeral os contextos que as produciron desapareceron para sempre

Etiquetas: