28/12/05

Cervantes

Cervantes era de Cervantes. Don Miguel, o do Quixote, era dos Ancares. Concretamente da casa de Saavedra, de Vilarello, hoxe concello de Cervantes. Iso se desprende de recentes investigacións, e con iso se relacionan varias iniciativas que emprenderon nesas terras e que recolle a Voz de onte. Realmente de alí eran os seus ancestros, pero isto tampouco hai que destacalo moito, que en Galicia ése da casa que se é aínda que non se viva nela, e non se perde o conxunto de dereitos e obrigas que comporta esta pertenza nin estando na emigración. É coma os de Bilbao, que nacen onde lles peta.

Pero eu teño outra teoría, aínda máis irrefutable que os documentos e indicios que citan na Voz. En realidade non é unha teoría, é unha evidencia, e téñoa desde neno, pero necesita explicación:

A tallada que máis me gustou sempre do coello é a pata de diante. A esta parte do animal chámaselle na miña terra (que non é moi distante da de Don Miguel) “quixote”. Cando de neno a comía colléndoa cos dedos sabía (sabía, si, son certezas que un adquire non sei se por descubrimento ou revelación, pero afíncanse en un como tales) que o Quijote se chama así polo seu enorme parecido co quixote de coello (tamén co de año, a outra escala). Se mirades estas patas asadas enteiras repararedes inmediatamente na semellanza: un tramo longo e fino e logo unha parte ensanchada e aplanada que remenda de forma totalmente fiel a triste figura do cabaleiro en posición encorvada. As patas de atrás non, os quixotes de atrás son regordetes e curtos, e de recordar a alguén sería a Sancho.

Dirédesme que Quijote é unha derivación despectiva do apelido Quijano, co sufixo “-ote”, pero é que Cervantes podíalle ter posto o apelido que quixese, e eu creo que se lle puxo ese foi para poder facer ese mote, que non era outra cousa que unha palabra por el coñecida de cando súa nai lle daba de neno pata de coello guisada. Tamén me diredes que quixote non é máis que unha variante (vulgar ou dialectal) da palabra coxote, pero a min que. Cervantes tiña que ser galego para bautizar o seu personaxe co nome dunha magnífica e saborosa tallada de carne (a ironía que implica só ten explicación sobre a base teórica da retranca). A cousa non ten volta.

20/12/05

Viño, o (¿bebedores pasivos?)

Hai un paxaro cantareiro que polas mañás cedo berra a quen o queira oír con oídos de comprender ¡A auga é boa, a auga é boa, e o viño, que riiiquiño, que riiiquiiiño!!!

É o Ouriolo, pero o seu parecer é extensible a boa parte da fauna galaica, irracional e da outra. Os porcos, por exemplo, afecciónanse moito cando para a ceba se lles botan os restos do fondo das barricas, e non lle poñen peros por picado. Pero é nesa outra fauna onde a preferencia se mostra coa súa terca faciana:

Un caravelete foi visitar a outro, seu irmán, ingresado no hospital de Calde. Baixou xantar á cafetería do hospital. O menú non era gran cousa e pediú un bisté (hai que ir ó seguro cando se come fóra). O problema veu cando lle dixeron que non había viño. Explicoulles que el, nos seus 80 anos, non deixara nunca de beber un vasiño á comida, e que a día de hoxe non estaba enfermo… pero nada, dicían que non o había. Deduciu que mentían. Entendía a restricción para os enfermos (que ningún había no local, se puidesen baixar ó bar non estarían ingresados, marcharían para as súas casas), pero non a entendía para o resto dos humanos, xa fosen clientes da rúa ou visitantes dos pacientes, e menos para os propios empregados da cafetería. Visto que da camareira non conseguía nada colouse na cociña, para pedirlles do que de seguro tiñan para eles. Non era un maleducado, é que non lle collía na cabeza que non tiviesen agachado algún para beber eles, non lle parecía normal que se poida comer sen viño, e menos se se traballa nunha cafetería.

Hai pouco que morreu (os dous morreron case xuntos), e por pouco non lle deu tempo a ver promulgada a lei que podería explicar a ausencia de viño nas cafeterías dos hospitais, pois pode ser polo mesmo que se prohíbe o tabaco, para preservar os doentes da posibilidade de seren bebedores pasivos. A explicación científica desta grave afectación pola pasiva non terá dificuldades se se poñen, pola vía dos efluvios etílicos que poderían circular polos conductos de ventilación e os ocos dos ascensores, pola da posible contaminación visual nese ambiente aséptico… calquera lles pode valer, o caso é querer, e nisto non parecen presentar dúbidas as autoridades sanitarias.

Claro que se nesta cruzada paternalista se prohibe o tabaco polos fumadores pasivos e o alcól polos bebedores pasivos, habería que prohibir unhas cantas cousas máis, que isto está cheo de necios pasivos (non hai nada mais contaxioso que a estupidez), comedores pasivos (¿a alguén se lle escapa que ver comer como é debido induce inevitablemente a unha pecaminosa gula?), traballadores pasivos (ter un traballador ó lado rematará por provocar en nós actividades non desexadas, non nos enganemos), pasivos pasivos…

O pouco que teño de caravelete incapacítame para unha mellor comprensión destes feitos.

15/12/05

Lingua: “Zara Home”

Manda carallo, que revolto anda o mundo.

Pareime diante dun cartel que pon “Zara Home”, comezaba a ensarillar unhas medio-reflexións sociolingüísticas... e seguín mirando… ademais o escaparate amosa pratos, cuncas, copas, manteis… Pensei por un intre que o Sr. Ortega lle ía dar un xiro á política de imaxe da súa empresa, ou que se lle fora a chencha: aquilo era moito, non só usaba por primeira vez na súa historia o galego, senón que atribuía sen complexos as caharradas de cociña e os útiles de fogar ó xénero masculino.

É o bon que temos os que somos case un analfabetos funcionais en inglés. Facemos traduccións tan libres que melloran o orixinal.

Pero a cousa ten o seu aquel: unha empresa dun país coa poboación maioritariamente analfabeta funcional en inglés usa este como lingua de imaxe corporativa, e a lingua propia dese país non a emprega nunca, e todo isto porque así vende (ou pensa que vende) máis.